Ẩm thực ngày tết

Tuỳ vào điều kiện của mỗi gia đình để chuẩn bị những món ăn khác nhau, nhưng trong mâm cơm ngày Tết của người dân Hà Tĩnh hầu như không thể thiếu những món chính như bánh chưng, dưa món, thịt gà luộc, thịt đông, giò lụa hay thịt bò rim…
 

Bánh chưng
Những ngày giáp Tết, người dân Hà Tĩnh náo nức đón xuân với hương thơm của bánh chưng. Bánh chưng được gói cẩn thận bằng lá dong, dây lạt buộc cùng với các nguyên liệu gồm gạo nếp, thịt mỡ, nhân đậu xanh, hành, tiêu… sau đó đem luộc chín. Khi ăn cắt thành từng khoanh, từng miếng nhỏ, ở giữa nhân đậu xanh và thịt mỡ nổi lên như nhụy hoa trông rất ngon và đẹp mắt. Không chỉ đơn thuần là một món ăn, bánh chưng còn là loại bánh truyền thống của dân tộc Việt nhằm thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với ông bà tổ tiên và đất trời xứ sở; nó khiến bao người con xa xứ nhớ nhung mỗi độ xuân về.
 

Thịt gà luộc
Trong mỗi dịp giỗ chạp hay lễ Tết của người Việt, thịt gà luộc là món chính không thể thiếu, chắc bởi người ta tin rằng món gà luộc sẽ mang đến một khởi đầu thuận lợi, vạn phúc đong đầy, cả năm đều được như ý. Thịt gà luộc tuy là món ăn đơn giản nhưng vô cùng hấp dẫn bởi vị ngọt tự nhiên của gà, kết hợp cùng ít lá chanh tạo nên cái hương vị riêng thật khó quên.
 

Thịt đông
Không chỉ là món ăn riêng có ở vùng Bắc bộ, món thịt đông cũng trở nên quen thuộc trong mâm cỗ Tết của người dân Hà Tĩnh. Món thịt đông thường được làm từ thịt lợn hay thịt gà, cộng thêm một vài miếng bì lợn, thêm ít mộc nhĩ, vài lát cà rốt tỉa hoa... Tất cả đều được ninh nhừ. Sau khi nấu xong, được đổ ra từng cái bát rồi để nguội. Nếu tiết trời lạnh thì chỉ vài tiếng đồng hồ bát thịt sẽ tự kết dính và đông đặc lại, ta có thể dùng ngay; hoặc có thể đem cất từng bát vào ngăn mát tủ lạnh để ăn dần. Một miếng thịt đông ăn kèm thêm miếng dưa món chua chua giòn giòn thì thật tuyệt vời.
 

Ram (Nem rán)
Ram là món ăn dễ chế biến, đã trở thành món ăn quen thuộc của các gia đình, đặc biệt là trong những dịp lễ Tết. Nguyên liệu để làm nhân ram gồm thịt lợn, mộc nhĩ, hành, gia vị… Tất cả được băm nhỏ, trộn đều rồi dùng bánh đa nem gói lại thành những cuốn nhỏ tròn dài được đem rán chín vàng trong chảo ngập mỡ. Nước chấm ram phải pha chế thật ngon, khéo điều hòa giữa vị mặn của nước mắm, vị ngọt của mì chính, đường, vị chua của chanh, thêm ít tỏi băm nhỏ, vài lát ớt tươi sao cho vừa đủ độ mặn, ngọt, chua, cay thì mới làm cho người ăn cảm nhận được vị giòn thơm của món ram.
 

Giò lụa, giò thủ (giò xào)
Trong ngày Tết bận rộn, khi có khách tới nhà, ta chỉ việc cắt ngay miếng giò treo nơi góc bếp, cắt miếng vừa ăn, xếp ra đĩa cùng với dưa món, vậy là có món ngon, đơn giản để đãi khách. Giò lụa được làm từ thịt lợn nạc giã nhuyễn, thêm các loại gia vị sau đó gói bằng lá chuối theo hình trụ, đem luộc chín. Khi cắt ra, khoanh giò có màu trắng ngà, bề mặt có một vài lỗ rỗ mới là cây giò lụa ngon. Còn món giò thủ (giò xào) cũng là món dễ làm và không quá tốn công. Nguyên liệu chính của giò thủ là phần thủ của con lợn như tai, mũi, má lợn, thêm chút mộc nhĩ. Các nguyên liệu được sơ chế sạch, luộc qua rồi cắt miếng mỏng, ướp gia vị, hạt tiêu rồi đem xào chín. Giò thủ được gói thật chặt tay khi ăn giòn giòn và dậy lên mùi thơm của gia vị.
 

Bắp bò kho rim
Là một trong những món ăn ngon, quen thuộc của người dân xứ Nghệ, món Bắp bò kho rim có vị thơm, cay của gừng, sả, quế, ớt và vị ngọt tự nhiên của bắp bò hòa quyện cùng vị ngọt của mật mía để món ăn thêm ngon, đủ vị. Món bắp bò kho rim khi chế biến được cắt từng miếng dày, to bản, khi ăn chỉ cần thái mỏng, trang trí thêm vài lát dưa chuột tỉa hoa là bạn đã có một món ngon hấp dẫn để đãi khách.
 

Dưa món
Ngày Tết, bên cạnh những món đặc trưng như thịt đông, giò lụa, ram… thì dưa món là món ăn dân giã không thể thiếu trên mâm cơm của nhiều gia đình Hà Tĩnh. Dưa món là sự kết hợp của nhiều nguyên liệu như cà rốt, su hào, củ cải, củ kiệu, thêm mấy quả ớt, vài tép tỏi… được muối chua ngọt. Vị chua thanh xen lẫn vị cay của ớt và độ dòn của dưa món sẽ làm giảm bớt cảm giác ngán khi ăn kèm cùng bánh chưng hay các món thịt khác.

Các món xào, món nộm
Ngoài các món mặn, thêm món xào hay đĩa nộm sẽ làm phong phú cho mâm cơm của mỗi gia đình. Ta có món lòng gà xào cùng miến dong hay các loại củ quả như cà rốt, súp-lơ, mộc nhĩ được xắt nhỏ xào chung với thịt bò, thịt lợn…; có món nộm dưa chuột, cà rốt trộn tôm, thịt hay nộm cà rốt, su hào được bào sợi trộn đều cùng lạc rang thêm chút rau thơm, chanh, tỏi, ớt cho bữa ăn thêm đủ vị.
Không phải ngẫu nhiên mà người ta nói “ăn Tết”. Trong dịp Tết, bên cạnh thời gian mọi người dành cho việc đi thăm hỏi người thân, bạn bè, khoảng thời gian còn lại chủ yếu là dành cho việc chuẩn bị mâm cỗ cúng gia tiên, mâm cơm đoàn viên, nên ẩm thực ngày Tết chính là nét đẹp truyền thống văn hoá lâu đời cần gìn giữ của người Việt Nam. Mâm cỗ ngày Tết ở Hà Tĩnh, tuy các món ăn không phải quá mới lạ hay ở các tỉnh khác không có, mà cái riêng của nó là ở hương vị, cách chế biến của mỗi vùng miền có sự biến hoá, thêm bớt chút gia vị tạo nên sự khác biệt, đặc trưng cho mỗi món ăn để bữa cơm ngày Tết của mỗi gia đình thêm đầm ấm, tràn ngập tình thân.